Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010

Χουανίτα: ισορροπίες και σύμβολα


Γράφοντας τη "Χουανίτα" έπρεπε να ισορροπήσω ανάμεσα στη μυθοπλασία και στην προσπάθεια να στηριχτώ σε στοιχεία που γνωρίζουμε για τα Ελευσίνια Μυστήρια και την Ορφική Φιλοσοφία. Προσπάθησα να μην υποβαθμίσω την ιστορία – μου άρεσε πολύ άλλωστε για να κάνω κάτι τέτοιο – κι έτσι φρόντισα τα στοιχεία αυτά που τη στηρίζουν να είναι υπόγεια, να μην υπερτονίζονται και να μην την πνίγουν. Όμως οι θεοί και οι άνθρωποι πέρα από πρόσωπα πραγματικά είναι και σύμβολα και στα σύμβολα μπορούν να δοθούν διάφορες ερμηνείες. Η Περσεφόνη, η Χουανίτα, η Άννυ, η Θάλεια έχουν κοινή πορεία. Ο Ορφέας και ο Ιάσονας, ακόμα και ο Διόνυσος, το ίδιο. Το κίνητρό τους ο έρωτας (κατεξοχήν ορφικό σύμβολο) γεννά τα πάντα και κινεί τα πάντα. Τα πάθη της ψυχής προσωποποιούνται. Η πορεία των θεών συναντά αυτή των ανθρώπων. Ίσως αντιπροσωπεύουν διαφορετικό κύκλο στη σπείρα της εξέλιξης και της αυτογνωσίας. Ίσως ο Άδης δεν είναι πάντα κυριολεκτικός. Πάντως οι απαντήσεις στα ερωτήματα πουτίθενται μένουν ανοιχτές.
Οι λεπτομέρειες που υπάρχουν στο μυθιστόρημα δεν είναι τυχαίες, έχουν το σκοπό τους. Κάποια φράση για τα Ελευσίνια, στοιχεία από την ορφική θεογονία ή τον ομηρικό ύμνο στη Δήμητρα, η μαγεία της νεράιδας του Πηνειού, όλα έχουν το σκοπό τους. Αιτιολογώ επίσης τη σύνδεση του Ορφέα με την Ελευσίνα, αφού ο Ορφέας υπήρξε ο ιδρυτής των μυστηρίων στην Ελλάδα, με ιδέες που επηρέασαν τον Πυθαγόρα και τον Πλάτωνα, ενώ στην Ελευσίνα, πέρα από τη Δήμητρα και την Κόρη, λατρευόταν και ο μυστικός Ίακχος, δηλαδή ο Διόνυσος, το κυρίαρχο πρόσωπο των ορφικών μυστηρίων. Κατά τους Ορφικούς είναι το νοητικό αίτιο των όντων, το αιώνιο θείο του οποίου οι συνεχείς μεταμορφώσεις δημιουργούν τον κόσμο.
Κατά τη συγγραφή του βιβλίου αφιέρωσα πολλές ώρες στην ανάγνωση κειμένων σχετικών με τα αρχαία ελληνικά μυστήρια και ειδικώτερα τα Ελευσίνια, την ορφική θρησκεία και φιλοσοφία, την επιρροή του ορφισμού στο χριστιανισμό και τη σχέση του με το γνωστικισμό, καθώς και τον ψυχολογικό συμβολισμό του Ορφέα.
Στη μυθοπλασία ακολούθησα την Ορφική Θεογονία και Κοσμογονία, σύμφωνα με την οποία το ανθρώπινο γένος δημιουργήθηκε από το αίμα και τη στάχτη των Τιτάνων που κατασπάραξαν το Διόνυσο και τους κατακεραύνωσε ο Δίας. Έτσι ο άνθρωπος έχει δυο φύσεις: Τη διονυσιακή και την τιτανική. Ο θείος σπινθήρας του πέφτει από το «θείον πυρ» στον κόσμο των γήινων υπάρξεων ενσαρκωμένος σε ανθρώπινο σώμα, που είναι ο τάφος του. Η ζωή του πάνω στη γη γίνεται έτσι θάνατος και ο θάνατός του ζωή που εναλλάσσονται σε έναν αδιάκοπο κύκλο τον «Τροχό της Ανάγκης». Ο σκοπός του σαν άνθρωπος είναι να εξαφανίσει το τιτανικό και να αναδείξει το θείο διονυσιακό του στοιχείο, λυτρωνόμενος έτσι από αυτό τον κύκλο των συνεχών ενσαρκώσεων στη γη, μέχρι την τελική αποθέωση.
Όσον αφορά τον ενδιαφέρον μου για τους μύθους και τις θρησκείες καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια όταν πήγαινα στο γυμνάσιο και διάβασα ένα βιβλίο που κυριολεκτικά άλλαξε την αντίληψή μου για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Πρόκειται για τα «Μυστήρια των γυναικών» της Έσθερ Χάρντινγκ, που ήταν μαθήτρια του Γιουνγκ. Στο βιβλίο αυτό ανακάλυψα πολλά κοινά στοιχεία που έχουν οι μύθοι και οι θρησκείες των λαών, καθώς και ότι θεμελιακά στοιχεία του χριστιανισμού κατάγονται από την αρχαιότητα. Αυτό μου κέντρισε πολύ το ενδιαφέρον, είδα κοινά θρησκευτικά σύμβολα σε πρωτόγονες και πολιτισμένες κοινωνίες, είδα θεούς και θεές με χαρακτηριστικά που επαναλαμβάνονταν σε τελείως διαφορετικές εποχές και τελείως διαφορετικές κοινωνίες, που θεωρείται μάλιστα ότι δεν είχαν μεταξύ τους επικοινωνία.
Όσον αφορά τους μύθους, πέρα από τη φυσική τους ερμηνεία έχουν και την ψυχολογική ερμηνεία και πιστεύω πως μπορούν να ιδωθούν με πολλούς τρόπους και αποτελούν αστείρευτη πηγή, ειδικά για το χώρο του φανταστικού. Ακριβώς δε επειδή οι θεοί των Ελλήνων δεν είναι απρόσωποι ή απρόσιτοι, αλλά ζωηροί, με ανθρώπινα πάθη και χαρακτηριστικά, με προτιμήσεις και αντιπάθειες, είναι δυνατόν να τους προσεγγίσεις με τρόπο αληθοφανή, ειδικά σε ένα έργο που κινείται γενικά στα πλαίσια της φαντασίας. Άλλωστε ήταν οι θεοί που αγαπούσαν να ντύνονται την ανθρώπινη μορφή και να βιώνουν ανθρώπινες καταστάσεις.
Δεδομένου ότι η ελληνική μυθολογία έχει πολλές παραλλαγές για κάθε μύθο, έφτιαξα κι εγώ μια δική μου παραλλαγή στηριγμένη πάντα στις ήδη υπάρχουσες περιγραφές. Έτσι περιέγραψα με το δικό μου τρόπο τη δημιουργία της Γης, το ρόλο της Γαίας σ’ αυτό, μίλησα για τον ερχομό των θεών μέσα από την πύλη των κόσμων και για τη συμβολή τους στη βελτίωση των συνθηκών της ζωής, στην τέχνη και τον πολιτισμό.
Σαν βάση για το μύθο που κυριαρχεί στα Ελευσίνια χρησιμοποίησα τον Ομηρικό ύμνο στη Δήμητρα, τη θεά η οποία δίδαξε τα Ελευσίνια, αλλά και τη γεωργία στον Τριπτόλεμο. Αν και ανήκει στους ομηρικούς ύμνους, συνετέθη πιθανότατα από αρχαίο ποιητή μυημένο στα Ελευσίνια γύρω στο τέλος του 7ου αιώνα και έχει μεγάλη σημασία για την προέλευση και τη μελέτη των Ελευσινίων. Τον χρησιμοποίησα σαν αφετηρία για να επεκτείνω το μύθο στη σημερινή εποχή με νέα στοιχεία που αποτελούν και μια ερμηνεία για την αλλαγή της αντίληψης των εποχών και του χρόνου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου